امروز جمعه 1403/01/10
Skip to main content
×

هشدار

اجزای کامپوننت را به یک آیتم منو اختصاص بدهید

منشورات پژوهشکده

میراث استاد

مسیر انقلاب ما با مسیر عالم مدرن یکی نیست؛
این می خواهد دنیا را دینی کند در صورتی که آن می خواهد دین را دنیوی کند؛
این ملکوتی و قدسی به عالم نگاه می کند و آن دیگری نگاه سکولاریستی دارد؛
این می خواهد ملکوتیان و قدسیان و انبیاء و اولیاء در دنیا راه را نشان دهند اما آن می خواهد همه این ها را کنار بگذارد.
منبع: کتاب تحول علوم انسانی
من چیزی مهمتر از این مطلب نداشتم که به شما بگویم:
حیات، این نیست که امروز داریم و این ها مشکلاتی نیست که با آن دست به گریبان هستیم. رنج این نیست که امروز می کشیم و تلخی، این نیست که امروز می چشیم. دشواری این نیست که ما می بینیم ... اگر تلخی است، تلخی پس از مرگ است و اگر رنجی هست، رنج آنجاست و اگر لذتی هم انسان بچشد، لذت این جهانی، لذت نیست؛ بلکه لذت آنجاست. چرا هنگامی که چاره از دست رفت، انسان متوجه مسئله شود؟ مسئله ای به این مهمی را چرا هنگامی بفهمیم که نتوانیم حل کنیم؟!
دوماهنامه تربیتی اخلاقی خلق، شماره ۶۲ و ۶۳
ایمان رسمی که برای حرکت از ظلمت به نور لازم است با ایمان اسمی تفاوت دارد؛
با ولایت تحقق می یابد و ولایت، با علوم انسانی - اسلامی است.
البته وقتی علوم انسانی - اسلامی و اقتصاد اسلامی استخراج گردد و قوانین اسلامی بر مبنای آن وضع شود، قوه مجریه باید بر همان اساس عمل کند، که تا آن مرحله راهی دراز در پیش است.
دوماهنامه تربیتی اخلاقی خلق، شماره ۶۲ و ۶۳
الان جنگ در مراکز علمی واقع می شود؛
و خطرش همینجاست یعنی مراکزی که محل نشر و ترویج علوم انسانی غرب است ... ما در عصری هستیم که آمریکا، اروپا و کلا غرب می گویند: خود خلق باید ببیند چه کار کنند ... مراجع تقلید ما نماز، روزه، حج و جهاد را می نویسند ولی آنان اقتصاد و علوم تربیتی و سیاست و مدیریت و .. را تنظیم می کنند.
دوماهنامه تربیتی اخلاقی خلق، شماره ۶۲ و ۶۳

صوت

ویدئو

تصاویر

آثار استاد

بیشتر
کتاب

تفکر

  • سال نشر: ۱۳۹۷
  • قطع: رقعی
  • تعداد صفحه: ۹۶
  • شابک: 978-600-441-139-4
  • ناشر: دفتر نشر معارف
معرفی کتاب

از نگاه برخی، زبان و کارکرد دین در بسیاری موارد، زبان توصیه و ارزش‌گذاری و امر و نهی است و نه زبان توصیف و تحلیل که در علوم انسانی مورد توجه است. بنابراین دادن صبغۀ دینی و اسلامی به علوم انسانی، کاری ناموجّه است.

آقای عبدالکریم سروش می‌گوید: “هرچند در علوم انسانی، ارزش‌ها، حقوق، اخلاقیات، مذاهب و آداب و رسوم مورد مطالعه و بررسی قرار می‌گیرند، اما خود علوم انسانی هرگز بیانگر ارزش، حق، اخلاق یا ادبی نبوده و نیستند. علوم انسانی صرفاً بیان می‌کنند که “در فلان جامعه می‌گویند چنین باید کرد و چنان نباید کرد” یا “در بهمان جامعه می‌گویند فلان کار خوب است و فلان کار بد.” اما هرگز نمی‌گویند “چه خوب است و چه بد” یا “چه باید کرد و چه نباید کرد”. به تعبیر دیگر علوم انسانی، ارزش‌شناسی می‌کنند، اما خودشان علوم ارزشی نیستند. امر و نهی‌های موجود در زندگی افراد و جوامع را توصیف می‌کنند اما خودشان، هیچ گونه امر و نهی نمی‌کنند.”[۱]

به حسب ظاهر، این گونه برداشت‌ها، متاثر از دیدگاه‌های برخی از متفکّران غرب است که به طور کلّی گزاره‌های اخلاقی را خارج از دایرۀ علوم می‌دانند. مانند آلفرد آیر[۲] (۱۹۱۰ ـ ۱۹۸۹) که می‌نویسد: “دستور و ترغیب به فضائل اخلاقی، اصلاً قضیه نیستند، بلکه کلمات قصار و اوامر هستند که خواننده را به عمل معیّنی بر می‌انگیزند. از این رو، متعلّق به هیچ شعبه‌ای از علوم یا فلسفه نخواهند بود.”[۳]

 

برّرسی و نقد

دکتر علی اکبر کلانتری در کتاب جدید خود «درآمدی بر مبانی، اصول و منابع توليد علوم انسانی اسلامی» به نقد این دیدگاه پرداخته است:

به نظر می‌رسد این‌گونه ایراد‌ها، ناشی از عدم درنگ در ماهیّت علوم انسانی و رسالت آنها است، زیرا چنان که گذشت، افزون بر اینکه در تعریف این علوم، عناصری مانند “توصیف” و “تبیین” حائز اهمّیّت است، باید به اهمّیّت عناصری مانند “تقویت”، “اصلاح” یا “تغییر” کنش‌های انسانی نیز توجّه داشت. زیرا بی‌تردید علوم یاد شده، فقط توصیفی و گزارشی نیستند، بلکه بُعد توصیه‌ای و هنجاری و تجویزی نیز دارند. برای مثال: روان‌شناسی، تنها به توصیف پدیده‌های روانی و تجزیه و تحلیل آنها، کشف روابط میان رفتار‌ها و حالات روانی انسان و بیان علل و عوامل شکل‌گیری یا تغییر یک رفتار یا پدیده نمی‌پردازد. بلکه توصیه و ارائه هنجارهای لازم برای تغییر رفتار یا بهبود یک وضعیت روانی را نیز وظیفۀ خود می‌داند. و این بُعد نیز دقیقاً جزء دانش روان‌شناسی و وظیفۀ عالم روان‌شناس است.

یک عالم روان‌شناس نمی‌تواند با این توجیه که روان‌شناسی، فقط به توصیف پدیده‌های روانی و گزارش وضعیت روانی افراد می‌پردازد، از ارائۀ راهکار برای بهبود یک رفتار خودداری کند و آن را کاری غیرعلمی تلقّی نماید. وجه آشکار بسیاری از گرایش‌های روان‌شناسی، وجه دستوری و تجویزی است. بخش أعظم مباحث گرایش‌هایی مثل روان‌شناسی تبلیغات، روان‌شناسی بالینی، روان‌شناسی کودک، روان‌شناسی مشاوره، روان‌شناسی خانواده و مانند آنها، مباحث دستوری و تجویزی است. یا یک عالم اقتصاد، فقط به توصیف و کشف روابط میان پدیده‌های اقتصادی از قبیل تولید، توزیع، مصرف و تحلیل علل و عوامل رونق یا رکود اقتصادی نمی‌پردازد. بلکه او، زمانی عالم اقتصاد است که بتواند راه درمان بیماری‌ها و معضلات و مسائل اقتصادی و دستور العمل نجات از گرفتاری‌های اقتصادی را نیز تجویز کند و بتواند با ارائۀ دستور العمل‌هایی، رکود را به رونق تبدیل نماید.[۴]

 

پانوشت ها:
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[۱]. ر.ک: سروش، تفرّج صنع، ص۱۷۶ ـ ۱۷۷

[۲]. Alfred. J. Ayer

[۳]. آیر، زبان، حقیقت و منطق، ص۱۳۹

[۴]. ر.ک: شریفی، مبانی علوم انسانی اسلامی، ص۱۰۱ ـ ۱۰۲

 

نظر شما

captcha